Türkiye’de aşılama başladı ve henüz başlangıç aşamasında. Şimdilik gönüllülük esasına göre ilerliyor. Salgın hafifleyip, ofislere kademeli olarak dönüş başladığında işverenler, işyerindeki bireyleri olabildiğince güvende tutacağını umarak, yalnızca aşılanmış çalışanların ve ziyaretçilerin ofis binalarına girmesine izin vermeye büyük ilgi duyacaktır.
2020, COVID-19 yılıysa, 2021 muhtemelen COVID-19 aşılama yılı olacaktır.
COVID-19 aşıları sürekli olarak haberlerde yer aldı ve dünyanın her yerindeki iş hukuku avukatları, müşterilerine aşının işyerindeki sonuçları hakkında tavsiyelerde bulunmaya başladı.
İşveren, çalışanlarına COVID aşısını zorunlu kılabilir mi?
Hayır. Şu anda işverenin çalışanlara bir COVID aşısını zorunlu kılması yasal olarak mümkün değildir. Çünkü, “Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun 57. maddesinde sayılan bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkması halinde, 72/2. madde uyarınca hastalığa maruz bulunanların aşılanmasına yetki tanınmıştır. Ancak 57. maddede, ‘Covid 19′, bulaşıcı hastalık olarak sayılan hastalıklar arasında yer almamaktadır. Kanuni bir düzenlemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle işveren, çalışana aşıyı zorunlu tutamamaktadır.
İşverenler yetki veremezse, böyle bir yetkiye izin verecek bir mevzuat potansiyeli var mı?
İşyerinde COVID-19 aşısına ilişkin yasa hala net değil. Aslında çoğu ülkede kanuni yetki veya içtihat için henüz çok erken.
İşveren, çalışanından aşı olup olmadığı ve nerede aşı yaptırdığı hakkında bilgi paylaşmasını isteyebilir mi?
Çalışanın iznini almak dahil olmak üzere veri gizliliği gerekliliklerine uygun olarak isteyebilir.
Aşı yasal olarak zorunlu değilse işveren, çalışanlarını aşı için nasıl teşvik edebilir?
İşveren, COVID-19 ile ilgili iş sağlığı ve güvenliği risklerini azaltmak için işyeri aşılamasını ve alınan önlemleri ele alan bir politika uygulayabilir. Eğitim ve posterler yoluyla farkındalık yaratarak, aşılama masraflarını sübvanse ederek çalışanları COVID aşısı için teşvik edebilir.
İşveren, çalışanların aşılandığını kanıtlamadan işyerine girmesine izin vermeyebilir mi?
Evet. Ayrıca aşı olmayan çalışanların evden çalışmaya devam etmesini isteyebilir.
Benzer şekilde, çalışan aşı olmadığı için yasal olarak göreve gelmeyi reddedebilir mi?
Eğer ofisten çalışmak bir hizmet şartı ise çalışanın aşı olmamasından dolayı işe gelmeyi reddetmesi mümkün olmayabilir. Ancak işveren evden çalışmasına izin vermeye devam edebilir.
İşveren, aşı yaptırmadığı için çalışanın sözleşmesini fesh edebilir mi?
Hukukçular arasında görüş ayrılıkları oluşsa da genel kanı şu şekildedir; bu noktada karşılıklı fesih hakkı doğabilir. Şöyle ki;
İşveren iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak zorundadır. İşverenin gerek iş yerindeki sağlık ve güvenliği sağlamak, gerekse zorlayıcı sebep sayılan bulaşıcı hastalığın bulaş durumunu kaldırma hakkı vardır. Bu maddeler kapsamında: hastalığın tedavisi için çalışanın aşı olmak istememesi işverenin sorumluluklarını yerine getirmesinde engel teşkil edeceğinden aşıyı reddetmek “geçerli” hatta “haklı fesih” nedeni sayılarak, işten çıkarmaya kadar gidebilir. Ancak İş Kanunu hükümleri ve ülkemizde uygulanan iş hukuku politikasına göre iş akdinin feshi son çare olarak görülmektedir. İşveren aşı olmak istemeyen çalışanın akdini derhal feshetmek yerine öncesinde koruyucu ve önleyici aynı zamanda caydırıcı tedbirler alabilir.
İş sağlığını ve güvenliğini sağlamaması durumunda çalışanlar da işverene karşı hakkı fesih hakkını kullanabilir.
Bazı hukukçulara göre işe alım ve devamda işveren aşıyı zorunlu tutulabilir.
Dünyada hangi uygulamalar yapılıyor?
ABD yasaları ise işverenlerin çalışanlarını aşı olmaya zorlamasına izin veriyor. Bu, aşı yaptırmayan çalışanların işlerini kaybedebilecekleri anlamına geliyor.
Keyifli okumalar dilerim.
Kaynak: Canan Duman